Historie

Audio informatie over de historie van het Oude Biltsche Meertje: Klik op de ‘play’ knop en zet het geluid van uw telefoon of computer aan

 

Meer over de geschiedenis van het (oude) Biltsche Meertje

1926
Het meertje is ontstaan uit een zanderij. Er was ter plekke zand gewonnen dat nodig was voor de aan te leggen spoorbaan Utrecht – Zwolle. Daar er een hoogteverschil van maar liefst vijf meter was in het landschap tussen de stations Bilthoven en Den Dolder en men diende te zorgen voor een gelijk-oplopende spoorbaan was verhoging van het tracé noodzakelijk. In 1926 lijkt het Biltsche Meertje wel een zwembad, al is de waterstand wat laag. Voor de  jeugd in die dagen zal het pootjebaden een leuke bezigheid geweest zijn.

1926 het oude Biltsche Meertje                           (bron: Rienk Miedema)

Hulpspoor
Tussen 1861 en 1863 was er volgens de bronnen een hulpspoor naar de zanderij, dragend de naam Biltsche Meertje KM 9-10. Op 20 augustus 1863 werd het enkelsporige traject Utrecht-Hattem in gebruik genomen. In 1912 werd de zanderij Het Biltsche Meertje verkocht aan een particuliere eigenaar. De ontstane plas had inmiddels een recreatieve bestemming gekregen. Op warme zomerdagen werd de plas niet alleen door de Bilthovense jeugd, maar ook door Utrechters gewaardeerd. Handicap was echter dat het waterpeil erg schommelde. Bovendien zorgden voor- en najaarsstormen ervoor dat er veel zand uit de omringende omgeving in de plas woei met als gevolg verzanding. Maar desondanks werd Het Biltsche Meertje in 1911 als lokkertje genoemd in de prospectus betreffende het te ontwikkelen villapark Drakesteyn (1911).

IJsclub
De bebouwing van Bilthoven Noord vorderde nadien gestaag. In 1926 kwam de R.K- kerk Onze Lieve Vrouwe van Altijddurende Bijstand gereed, alsmede de pastorie en de St. Theresia van Lisieuxschool. In die tijd had het meertje in de wintermaanden ook een bestemming gekregen. Op 30 september 1924 was de IJsclub Het Biltsche Meertje opgericht. Op de kaart is aan de rechterkant het clubhuis te zien en in het water staan de masten die voor de verlichting van de ijsbaan moesten dienen.

Pony
In mei 1963 wendt de heer J.W.Weimar van de Palestrinalaan in Bilthoven zich tot het bestuur van de ijsclub. Hij is van plan een ponycentrum op te richten en is op zoek naar een geschikte locatie voor een trainingscentrum voor zijn binnenkort aan te schaffen IJslandse pony’s. Het terrein van de ijsclub lijkt hem zeer geschikt voor dit doel. De pony’s zouden er vrij kunnen rond lopen en voor de trainingsritten loopt er een goed berijdbaar pad rond het meertje. Voor dit soort pony’s is geen stal nodig. Alleen een beschutte schuilplaats en die is op het terrein wel te vinden. De ijsclub heeft wel oren naar dit plan. In januari1964 wordt een overeenkomst met de heer Weimar gesloten voor het in bruikleen krijgen van het terrein voor de periode van vijf jaar. Hij verplicht zich het gehele terrein te onderhouden, ongewenste bezoekers te weren, bij vorst periodes de pony’s op stal te houden, de ijsbaan schoon te houden en te zorgen voor bediening van het buffet in het clubhuis.

 

Nieuwe school
Helaas is er al vele jaren geen meertje meer te vinden tussen de spoorlijn en de r.-k. kerk. Het grondwaterpeil daalde in de loop der jaren steeds meer. In 1966 verkocht de ijsclub het terrein aan de gemeente De Bilt. Voor de bouw van de Kleuterhof St. Janneke werd één van de laatste stuifduinen in de omgeving van het meertje afgegraven en met dat zand werd het meertje grotendeels gedempt. En toen er ook nog veel zand overbleef na de totstandkoming van de wijk Centrum-2, werd ook dat zand in het ooit mooie meertje gedumpt. De kleuterschool is inmiddels afgebroken en ook de in de jaren twintig gebouwde Theresiaschool. Er werd voor de huidige basisschool een nieuw gebouw gerealiseerd, gelegen op het terrein waar zich vroeger dit meertje bevond.

(Geraadpleegde artikelen zijn van Hans de Groot en van Historische Kring D’Oude School.
Foto’s oa uit de digitale verzameling van Rienk Miedema)

Toen in 1861 werd begonnen met de aanleg van de spoorbaan tussen Utrecht en Amersfoort, bleek dat het landschap hoger was dan de maximaal toegestane ‘helling’ Er was dus veel zand nodig om dat verschil op te heffen en dat zand werd weggegraven van de plek waar nu het Oude Biltsche Meertje ligt, aan de Gregoriuslaan / Klaphekweg en er ontstond een plas van zo’n 125 bij 175 meter

1912 het oude Biltsche Meertje                           (bron: Rienk Miedema)

In 1912 werd het Oude Biltsche Meertje verkocht, door de spoorwegen aan een aannemer.

Toen is nog meer zand afgegraven en er ontstond daardoor een 2e plas.  Het Oude Biltsche Meertje werd ontdekt als een plek om te recreëren, een koele bestemming voor een dagje uit op warme zomerdagen. Vooral veel mensen uit de stad Utrecht kwamen naar Bilthoven.

Door de bouw van woningen, raakte Het Oude Biltsche Meertje steeds meer ingesloten, zeker toen de Gregoriuslaan, de Diepenbrocklaan en de Palestrinalaan werden bebouwd en werd begonnen met de bouw van de St. Theresia school en later de kerk van Onze Lieve Vrouwe van Altijd Durende Bijstand.

Foto: het oude Biltsche Meertje rond 1924

In 1923 vond een groep omwonenden dat het Oude Biltsche Meertje niet langer een voor iedereen toegankelijke recreatieplas moest zijn. In de winter kon deze plek uitstekend dienst doen als ijsbaan. Op 30 september 1924 werd daartoe de IJsclub het Oude Biltsche Meertje opgericht met een heus clubhuis. Later, in 1963 werd ook een ponycentrum opgericht. Het pad waarover de pony’s liepen, langs het water van het Oude Biltsche Meertje, is nog altijd terug te vinden.

Kleuterschool St. Janneke werd gebouwd en al het afgegraven zand is toen gestort in het Oude Biltsche Meertje. Maar het Oude Biltsche Meertje was halsstarrig en vocht voor haar bestaan. Een paar maanden later volgde de ‘genadeklap’ toen bij de bouw van Centrum 2 al het zand dat daar werd afgegraven ook gestort werd in de waterplas. En zo kwam een einde aan een mooie recreatieplek in de zomer en een ijsbaan in de winter. In 1966 werd het Oude Biltsche Meertje verkocht, door de ijsclub aan de gemeente en onderdeel van deze deal was, dat er een nieuwe ijsbaan zou komen bij de Groenekanseweg.

Al jaren wordt er vanuit de gemeente vrij weinig gedaan aan het onderhoud van dit mooie stukje natuur. Er zijn ooit plannen geweest om aan deze locatie een ‘Jac. P. Thijsse – achtige’ invulling te geven. Om er een parkje van te maken waar van alles groeit en bloeit en wat zo ook een educatief karakter zou kunnen krijgen voor kinderen uit onze gemeente. Helaas, dat plan werd kort voor de gemeenteraadsverkiezingen geopperd en verdween daarna langzaam maar zeker uit beeld.

vrijwilligers onderhouden nu het oude Biltsche Meertje (foto: JW Nieuwenhuis met drone)

 

Voor veel meer informatie over de historie van het oude Biltsche Meertje, kunt u kijken op https://historischekringdebilt.nl/wp-content/uploads/DBG-Het-Biltsche-Meertje-2.pdf

Het (maatschappelijk) belang van het Oude Biltsche Meertje nu:

In Bilthoven (Noord) is er weinig openbaar groen te vinden. Het Oude Biltsche Meertje wordt veel gebruikt door omwonenden en door kinderen van de Theresiaschool die daar lessen volgen en sportactiviteiten uitvoeren. Daarnaast wordt er ook gebruik van gemaakt door de BSO (Buiten Schoolse Opvang).

De omgeving van het Oude Biltsche Meertje kenmerkt zich o.a. door ‘verjonging’. De nabijheid van de Theresiaschool, maakt deze locatie voor jonge gezinnen tot een aantrekkelijke plek om te wonen (en te spelen). Het schoolplein van de Theresiaschool is zodanig ingericht, dat daar ook buiten de schooltijd, kinderen uit de omgeving kunnen spelen tussen 08.00 en 20.00 uur. Behalve van het schoolplein, maken kinderen ook graag en veelvuldig gebruik van het terrein van het Oude Biltsche Meertje. Er wordt niet alleen gespeeld of ‘hutten gebouwd’ maar het is ook de plek waar kinderen kennis maken met de natuur en hoe daarmee om te gaan. Prachtige planten en struiken, maar bijvoorbeeld ook vogels, eekhoorns, wilde bijen en salamanders leven er. (Zie voor meer informatie de pagina Theresiaschool en BSO).

Voor veel mensen uit de buurt is het ook de plek om hun hond uit te laten en elkaar te ontmoeten voor ‘een praatje’